Veerkrachtig de toekomst tegemoet
Young Futurists is een spelvorm die kinderen en jongeren helpt om zich voor te bereiden op de toekomst. De basis vormt het werk van Jane McGonigal, die met haar ‘alternate reality games’ spelers van over de hele wereld inspireert om spelenderwijs uiteenlopende toekomstscenario’s te verkennen.
In de eerste fase van dit project deed onderzoeker Hannah Boeijkens doelgroeponderzoek en ging ze aan de slag met het spelontwerp. Zij ontving hiervoor een startsubsidie van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.
Wat is de aanleiding van het project?
Vraag een groep kinderen om de toekomst te tekenen en er komen drie dingen steeds opnieuw terug: een raket naar Mars, een vliegende auto en een brandend bos.
De druk op de jeugdzorg groeit en steeds meer kinderen en jongeren ervaren mentale problemen. Jongeren ervaren prestatiedruk, eenzaamheid, angst en stress. Het Nederlands Jeugdinstituut wijt dit niet zozeer aan een stijging van het aantal psychische aandoeningen, maar eerder aan een individualistische samenleving waar eigen verantwoordelijkheid en maakbaarheid centraal staan. In het 2021 Global Risks report van het World Economic Forum staat ‘youth disillusionment’ in de top 10 van risico’s voor de samenleving. Het ontbreekt jongeren aan een hoopvol (toekomst)perspectief. Het ‘afhaken’ van deze nieuwe generaties heeft grote gevolgen op de samenleving; van het functioneren van onze democratie en arbeidsmarkt tot ons individuele mentale welzijn.
We moeten op zoek naar manieren om om te gaan met de grote uitdagingen die ons te wachten staan. Daarbij zijn twee dingen van belang: het leren omgaan met de angst en onzekerheid die komen kijken bij het denken aan de toekomst en het construeren van een hoopvol nieuw verhaal waarin we samen werken aan een toekomst zoals wij die graag willen zien.
Wat is het doel van het project?
Met Young Futurists willen we spelvormen ontwikkelen die kinderen en jongeren helpen om zich voor te bereiden op de grote maatschappelijke veranderingen en vraagstukken van de toekomst. Onderzoek laat zien dat het diepgaand ervaren van uiteenlopende, fictieve toekomstscenario’s handelingsperspectief in het heden geeft en helpt om mentale veerkracht te trainen. Door dit samen met anderen te doen ontstaan nieuwe perspectieven, bewustzijn van eigen blinde vlekken en meer empathie.
Hoe gaan we te werk?
Om tot spelvormen te komen die helpen om mentale veerkracht en verbeeldingskracht te oefenen, wordt gebruik gemaakt van de volgende neuro-wetenschappelijke principes:
Onze hersenen zijn van nature in staat om toekomstige scenario’s te simuleren. Dit gebeurt via episodic future thinking—het vermogen om onszelf in een toekomstige situatie voor te stellen op basis van eerdere ervaringen. Neurowetenschappelijk onderzoek toont aan dat een groot netwerk van hersengebieden actief wordt als je je de toekomst voorstelt. Niet alleen zijn je hersenen bezig om iets te visualiseren wat je nog nooit gezien hebt, maar ze zijn ook bezig met de vraag wat je denkt, wilt en voelt in dit scenario. Onderzoek toont aan dat episodic future thinking positieve effecten heeft op mentale gezondheid, cognitieve vermogens, gedragsverandering en creativiteit.
Het vermogen om ‘wat als’-scenario’s te bedenken (counterfactual thinking) is cruciaal voor innovatie en toekomstplanning. Door alternatieve versies van de realiteit te overwegen, kunnen we ons beter aanpassen aan onverwachte veranderingen. De dorsolaterale prefrontale cortex speelt hierin een belangrijke rol: deze reguleert complexe besluitvorming en geeft controle over onze emoties. Door actief te oefenen met het bedenken van uiteenlopende toekomstscenario’s, trainen we dus onze cognitieve flexibiliteit. Dit vergroot onze mentale weerbaarheid bij onverwachte veranderingen; door ons herhaaldelijk in verschillende toekomstwerelden te verplaatsen, versterken we de neurale netwerken die nodig zijn voor adaptief denken.
Een belangrijk obstakel bij toekomstdenken is psychological distance: hoe verder een gebeurtenis in de toekomst ligt, hoe abstracter en minder emotioneel betrokken we ons ermee voelen. We kunnen dit fenomeen overbruggen door ons zo gedetailleerd en persoonlijk mogelijk in toekomstige scenario’s in te leven. Dit stimuleert future empathy—het vermogen om empathie te voelen voor ons toekomstige zelf en toekomstige generaties, wat leidt tot betere langetermijnbeslissingen.
Daarnaast werken we samen met kinderen en jongeren om te komen tot thematische en narratieve structuren die goed aansluiten bij hun leefwereld. Hierbij maken we gebruik van participatieve onderzoeksmethoden en codesign. Er wordt iteratief gewerkt, wat betekent dat de uiteindelijke vorm van het project nog niet vast staat. Samen met de doelgroep en praktijkpartners werken we stap voor stap toe naar manieren om spelenderwijs uiteenlopende toekomstscenario’s te kunnen ervaren, met als uiteindelijke doel om de mentale veerkracht van kinderen en jongeren te vergroten en handelingsperspectief voor de toekomst te creëren.
Hoe ziet het onderzoek eruit?
De voorverkenning van dit project is gefinancieerd met een startsubsidie vanuit het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Tijdens het verkennende onderzoek zijn de volgende stappen ondernomen:
– Interviews met de doelgroep
In zeven semi-gestructureerde interviews met kinderen van 11 tot 14 jaar is hun kijk op de toekomst onderzocht: waar kijken ze naar uit, waar maken ze zich zorgen over, en welke vaardigheden denken ze nodig te hebben? Voor hen begint de toekomst rond hun 18e, wanneer ze het huis uit gaan. Ze geloven sterk in hun eigen verantwoordelijkheid om hun toekomst vorm te geven, maar beseffen ook dat wereldproblemen te groot zijn om alleen op te lossen. Hoewel de kinderen maatschappelijk betrokken zijn, leven ze vooral in het hier en nu. Wanneer gevraagd naar hoe ze denken dat de toekomst eruitziet, richten ze zich vooral op hun eigen leven of technologische vooruitgang. Maar als het gaat om hun hoop voor de toekomst, spreken ze vooral wensen uit voor een betere wereld: minder milieuvervuiling, geen oorlog, een eerlijkere verdeling van rijkdom. Hun toekomstvoorspellingen sluiten grotendeels aan bij bestaande ontwikkelingen, waardoor ze eerder denken in waarschijnlijke scenario’s dan in radicale veranderingen.
– Conceptontwikkeling
De interviews, inzichten uit de literatuur en verschillende brainstormsessies resulteerden in het idee van een ondergrondse stad als setting voor de game. Dit concept biedt talloze mogelijkheden om grote toekomstvragen te verkennen: hoe wordt voedsel verbouwd in een stad zonder zonlicht? Hoe wordt energie opgewekt en hoe kunnen materialen optimaal worden hergebruikt? Daarnaast speelt technologie een grote rol: artificial intelligence, robotica en virtual & augmented reality bepalen mee hoe mensen in deze nieuwe wereld wonen, werken en leven. Om te testen of dit concept aansluit bij de belevingswereld van kinderen en hun verbeeldingskracht stimuleert, werd een prototype ontwikkeld in de vorm van een kaartspel. In dit spel reizen de spelers met een tijdmachine naar Underground City en verkennen ze de stad door verschillende opdrachten uit te voeren. Hoe meer punten ze verzamelen, hoe meer ideeën ze mee terug kunnen nemen naar het heden om hun eigen toekomstbeeld vorm te geven. Het spel werd getest met vijf 12-jarigen en leverde positieve reacties op: ze vonden het leuk om samen na te denken over de toekomst en in gesprek te gaan over hun ideeën. Hun grootste feedback? Het was wel veel stilzitten. Ze wilden de stad écht kunnen ervaren!
– Co-creatie sessies
In een volgende stap werden twee co-creatie sessies georganiseerd met brugklassers van het Minkema College in Woerden. Na een korte introductie doken de leerlingen in de wereld van Underground City en bedachten ze hoe verschillende plekken in de stad eruit zouden kunnen zien. Vervolgens verzonnen ze spel-ideeën om deze ruimtes spelenderwijs te kunnen ontdekken in een real-life setting. Hun ideeën worden meegenomen in het vervolgonderzoek om spelvormen te kunnen gaan ontwikkelen die goed aansluiten op de doelgroep en hun belevingswereld.
Vervolg
In het vervolgonderzoek worden momenteel verschillende richtingen verkend. Zo zou het Underground City scenario bijvoorbeeld verder vorm kunnen krijgen via een rollenspel (zoals in Dungeons & Dragons), een immersieve (museum)installatie, een serious game, of een interactief lespakket. Daarnaast is er ruimte om andere toekomstscenario’s op te stellen. We zijn actief op zoek naar samenwerkingspartners om Young Futurists samen mee verder te gaan ontwikkelen en staan open voor nieuwe kennismakingen en contacten. Uitgangspunt is dat de ontwikkeling altijd plaatsvindt in samenwerking met de kinderen en jongeren om wie het gaat. Hierbij maken we gebruik van participatieve methoden zoals co-creatie sessies, participerende observatie en speltesten. Doel van het vervolgonderzoek is om te komen tot een vorm die goed aansluit bij de doelgroep en waarvan de werking geëvalueerd kan worden aan de hand van gevalideerde meetinstrumenten zoals de Futures Consciousness Scale en vragenlijsten om mentale veerkracht in kaart te brengen.