‘Vanuit ervaringskennis gezondheidsverschillen verkleinen: van sprookje naar realiteit’
Op maandag 16 juni 2025 sprak prof. dr. Gera Nagelhout, lector bij het lectoraat Betrokken Wetenschap, haar lectorale rede uit bij Avans Hogeschool in ’s-Hertogenbosch. En die was net een beetje anders dan anders. Gera deelde op een toegankelijke manier haar visie over onderzoek doen en vertelde meer over het ontstaan én de richting van het lectoraat Betrokken Wetenschap.
Eerst een sprookje
Gera begon haar rede met een sprookje over een meisje dat voor het eerst naar de universiteit ging en uitgroeide tot hoogleraar bij Universiteit Maastricht én lector bij Avans Hogeschool. Een inspirerend verhaal over de ontwikkeling van onderzoek doen naar mensen naar onderzoek doen mét mensen. Lector Gera Nagelhout: “De vrouw wilde haar onderzoek nooit meer alleen doen met wetenschappers, maar altijd in verbinding met de maatschappij. En dan vooral met de mensen die vaak overgeslagen worden in onderzoek en voor wie gezond leven het lastigste is.”
Focus op manier van onderzoek doen
In november 2023 startte Gera als lector bij het nieuwe lectoraat Betrokken Wetenschap. Een ander woord voor lectoraat is ook wel een onderzoeksgroep. Gera: “Toen ik begon bestond deze onderzoeksgroep alleen uit mijzelf. Gelukkig was ik niet helemaal alleen, want ons lectoraat is onderdeel van een Centre of Expertise (een soort onderzoeksafdeling) genaamd Perspectief in Gezondheid.”
De focus van het lectoraat Betrokken Wetenschap ligt meer op de manier van onderzoek doen dan op de inhoud van het onderzoek. Gera: “De naam van het lectoraat zegt het al: we willen op een betrokken manier onderzoek doen. Naast betrokkenheid als onderzoekers, willen we ook graag dat iedereen bij wetenschap betrokken kan worden.” Daarom houdt het lectoraat zich bezig met burgerparticipatie in gezondheidsonderzoek. “We willen dat ervaringskennis van burgers meer erkend en gewaardeerd wordt.”
Het belang van betrokkenheid in gezondheidsonderzoek
Waarom is het belangrijk om gezondheidsonderzoek meer betrokken te maken? “Eén van de redenen is dat we in onze samenleving met grote gezondheidsuitdagingen te maken hebben, die in de toekomst alleen maar groter worden”, vertelt Gera. “Het wordt daarom tijd dat iedereen mee mag doen, dat ieders ervaringskennis op waarde wordt geschat en dat iedereen zeggenschap kan krijgen in het vormgeven van wetenschap, beleid, zorg en ondersteuning.”
Gelukkig hoeft het lectoraat deze beweging niet zelf op te starten, maar kunnen ze op een rijdende trein springen. Gera: “Met ons lectoraat proberen we het wiel niet opnieuw uit te vinden, maar willen we deze participatieve manier van onderzoek doen: verbinden, versterken en verdiepen.”
Sprookje, of realiteit?
Dan blijft de vraag over of we vanuit ervaringskennis inderdaad gezondheidsverschillen kunnen verkleinen, zoals de titel van de lectorale rede van Gera suggereert. Is dat een sprookje of kunnen we dat realiteit maken? Gera: “Ik denk en hoop dat we dit realiteit kunnen maken.”
Maar, benadrukt Gera, er is wel een groot gevaar. Burgeronderzoek wordt steeds populairder, maar wordt zelden gedaan met mensen onderaan de maatschappelijke ladder. Als daar niks aan verandert, kan de trend richting meer burgeronderzoek zelfs zorgen voor een vergroting van gezondheidsverschillen.
“We luisteren dan wel steeds meer naar burgers, maar vooral naar de burgers voor wie gezond leven relatief makkelijk is. En zij zullen niet met de oplossingen komen die nodig zijn voor mensen die kansenongelijkheid en bestaansonzekerheid ervaren”, besluit Gera haar lectorale rede.
Wil je de volledige lectorale rede lezen óf terugkijken? Dat kan! Lees de lectorale rede online of bekijk de video op YouTube.
