SEJN: Veranderen met ambitie

SEJN bestaat al bijna 20 jaar. Anno 2025 is er veel op gang gebracht, maar er zijn ook verschillen tussen organisaties in de mate waarin de lerende beweging op gang komt en tot daadwerkelijke verbetering leidt in de hulpverlening. Met dit project versterken en vergroten we het lerende netwerk precies op een moment dat past bij de ontwikkeling van SEJN.

Het is een gemiste kans wanneer jeugdhulporganisaties geen optimaal lerende organisaties zijn: zij streven er immers naar het bieden van zo goed mogelijke hulp. Helaas lukt dat nog niet altijd. Zelfs evidence-based interventies leiden nog lang niet altijd tot verbetering en daarnaast houdt het behaalde effect niet altijd aan op de lange termijn. Bij 23% van de gestarte jeugdhulptrajecten in 2022 was sprake van herhaald beroep. Ook is het jeugdzorggebruik nog nooit zo hoog geweest.

We werken samen aan een gedeelde ambitie: het ontwikkelen van continu lerende jeugdhulporganisaties, waardoor we de kwaliteit van zorg voor kinderen en jongeren versterken. Daarbinnen werkt iedere deelnemende organisatie aan een eigen vraagstuk, toegespitst op de eigen praktijk.

Tijdens het project wordt op een gelijkwaardige manier samengewerkt met alle belanghebbenden: jongeren, ouders, leidinggevenden, professionals en onderzoekers. Door actieonderzoek wordt nieuwe kennis ontwikkeld en tegelijkertijd geïmplementeerd om daarmee de praktijk te verbeteren. Alles wat tijdens het actieonderzoek gebeurt (en dus wordt geleerd) wordt door de belanghebbenden en de onderzoekers vastgelegd in een logboek. Welke gegevens (kwalitatief en kwantitatief) verzameld gaan worden, volgens welke methoden en hoe deze worden geanalyseerd is afhankelijk van de acties die gekozen gaan worden. Ook dit wordt tijdens het proces bepaald door belanghebbenden.

In de eerste fase van het onderzoek hebben we het concept lerende organisaties verder gespecificeerd en gezamenlijk met betrokkenen uitgediept. Op basis van literatuuronderzoek en gezamenlijke duiding zijn zeven cruciale elementen benoemd, waaronder luisteren naar cliënten, een cultuur van openheid en reflectie en systeemdenken. In de huidige fase van het project onderzoeken we in hoeverre bestaande patronen en eventuele acties daadwerkelijk bijdragen aan de versterking van deze zeven elementen en welke contextuele factoren dit proces bevorderen of juist belemmeren.

Naast de gezamenlijke definitie heeft iedere organisatie haar eigen ambitie geformuleerd: waar streven zij naar met betrekking tot het worden van een continu lerende organisatie. Het gesprek verschuift dan van de vraag hoe dingen gedaan worden naar waarom: wat willen we bereiken en welke patronen moeten we doorbreken om daar te komen? Dit creëert richting en versterkt het gevoel van urgentie.

Het resultaat van het onderzoek is leren vanuit interne gedrevenheid, wat leidt tot steeds betere jeugdhulp. Er wordt richting gegeven aan het vervolg van de ontwikkeling van lerende organisaties: zowel voor de vier SEJN-organisaties, overige SEJN-organisaties en organisaties in de jeugdsector in de brede zin.

Het actieonderzoek wordt uitgevoerd bij jeugdhulpinstellingen Levvel, Youke, de Rading en Ambiq en hun cliëntenraden. PiResearch en Praktikon zijn betrokken als onderzoekspartners. Ook adviseurs Martijn van Dam (Beweging van 0) en Tonnie van der Zouwen (expert participatief actieonderzoek) brengen hun expertise in.