Een aanvulling op formele zorg

Vanuit allerlei kanten komt steeds meer druk te staan op ons huidige zorgsysteem. Zorgzame buurten, waarbij een deel van de naastenzorg wordt geregeld door wijkgenoten, zijn een potentiële oplossing. Valerie Slaats, docent-onderzoeker bij lectoraat Zorg rond het Levenseinde deelt haar expertise over zorgzame buurten. 

Wat zijn zorgzame buurten?

“In plaats van dat alle naastenzorg bijvoorbeeld via formele thuiszorg gaat, gaan we kijken naar welke mogelijkheden er bij mensen in de wijk liggen”, legt Valerie uit. Dat kan er op veel verschillende manieren uitzien: “Bijvoorbeeld langskomen om iemand uit bed te halen, boodschappen te doen of simpelweg een praatje te maken”, zegt Valerie.

Belangrijk voor een toekomstigbestendig zorgsysteem

Waarom beginnen zorgzame buurten juist nu een belangrijke rol te spelen? Daarover zegt Valerie het volgende: “De maatschappij is aan het vergrijzen en er is een personeelstekort in de zorg. In de toekomst wordt het dus onmogelijk om ouderenzorg volledig door het formele zorgsysteem te laten verlopen. Dan moeten we gaan kijken: welke ondersteuning is er vanuit mensen uit de buurt? Maar ook belangrijk is het argument dat een zorgzame buurt de kwaliteit van leven van zorgbehoevenden verhoogt: ze zijn langer onderdeel van de maatschappij en wonen ook langer in hun eigen huis, in plaats van ineen verzorgingstehuis.”

Niet altijd even makkelijk

In de praktijk ziet Valerie wel dat er verschillende obstakels zijn: “Veel wijkbewoners zijn enthousiast om aan de slag te gaan in de wijk. Zorginstanties zijn sceptischer en hebben vragen als ‘Wie is er verantwoordelijk?’ en Wie gaat dit bekostigen?’. Terechte zorgen, maar tegelijkertijd moeten deze instanties zich ook realiseren dat er voor hen ook veel voordelen aan zitten. Daarnaast zijn veel initiatieven op zichzelf staande eilandjes. Als we ze samen brengen, zijn ze een stuk krachtiger. 

Uitkomsten onderzoek zorgzame buurten in Breda

Vanuit de Werkplaats Sociaal Domein (WSD) Noord-Brabant Avans deed Valerie oriënterend onderzoek naar zorgzame buurten voor mensen met dementie in Breda en de rol van zorg- en welzijnswerkers hierin. Daarvoor ging ze in gesprek met verschillende zorginstanties en mensen die burgerinitatieven hebben opgestart in Breda. Daaruit trok ze de volgende conclusies: “Het is belangrijk dat er voldoende diversiteit is in een wijk, bijvoorbeeld qua leeftijd. Als iedereen in een wijk 65+ is, dan zijn de mogelijkheden voor het opzetten van een zorgzame buurt beperkt.” 

Toch is er voor zorginstanties en beleidsmakers het meeste werk aan de winkel: “Er komt veel op de schouders van inwoners terecht, maar toch is het belangrijk dat zorgprofessionals goed bereikbaar zijn. Wijkbewoners hebben namelijk ondersteuning nodig bij het opzetten en ontwikkelen van een zorgzame buurt. Ook is er het essentieel om te zorgen dat initiatieven minder gefragmenteerd zijn. Waarom zou je op de ene hoek van de straat een buurtfeestje houden en 100 meter verderop een ander buurtfeestje? Door krachten te bundelen zijn initiatieven effectiever en efficiënter”.  

Ten slotte benadrukt Valerie het belang van de bottom-up initiatieven: “Zorg ervoor dat je met alle betrokken partijen om tafel gaat, vooral met de bewoners.”

Asset-based aanpak

Valerie pleit voor de asset-based aanpak in zorgzame buurten: “We moeten kijken naar wat er zich al in een wijk bevindt en daarop inspelen: bijvoorbeeld een café of een buurthuis waar mensen samenkomen. Sommige wijken hebben al hele mooie initiatieven, dus die moeten we aanjagen. Eventueel is er ondersteuning nodig om sommige initiatieven verder te ontwikkelen, waarbij een rol is weggelegd voor formele zorginstanties.

Te veel interveniëren kan echter averechts werken, legt Valerie uit: “Soms zien we dat instanties zelf informele zorginitiatieven in de wijk gaan organiseren, maar vaak wordt er daarbij geen rekening gehouden met de vaardigheden en de wensen van de inwoners. Dat heeft tot gevolg dat er geen interne gedrevenheid is, terwijl de bewoners de drijvende kracht zijn achter een zorgzame buurt. In mijn optiek werkt een bottom-up aanpak beter.” 

Publicatiedatum
30 januari 2025
Programmalijnen & methodes
This site is registered on wpml.org as a development site. Switch to a production site key to remove this banner.