Onderzoek doen mét mensen die moeite hebben met rondkomen
De kloof tussen Nederlanders met een hoog inkomen en Nederlanders met een laag inkomen gaat niet alleen over geld, maar is ook terug te vinden in hun gezondheidsuitkomsten. Om deze kloof te dichten, doen wij onderzoek naar hart- en vaatziekten (HVZ) bij mensen die moeite hebben met rondkomen rondkomen. De focus ligt op hun ervaringen en het eerder herkennen van symptomen bij vrouwen. Dat doen we samen met burgerwetenschappers die als co-onderzoeker aan alle fases van het onderzoek meedoen.
Wat is de aanleiding van het project?
De 20% meest welvarende Nederlanders worden ruim acht jaar ouder en leven 24 jaar langer in goede gezondheid dan de 20% minst welvarende Nederlanders. Specifiek kijkend naar hart- en vaatziekte, hebben Nederlanders met een laag inkomen ruim anderhalf keer meer risico op het krijgen van HVZ. Dat terwijl meer dan de helft van de Nederlandse huishoudens te maken hebben met een financieel ongezonde of kwetsbare situatie. Er is in de wetenschap weinig bekend over de ervaringen van mensen met HVZ die moeite hebben met rondkomen. Dat willen we in dit project onderzoeken. Daarnaast focussen we ons op het eerder herkennen van HVZ bij vrouwen die moeite hebben met rondkomen. Jaarlijks overlijden in Nederland meer vrouwen aan HVZ dan mannen. Klachten van HVZ zijn bij vrouwen anders en doordat deze minder typerend zijn (kortademigheid, duizeligheid, onrustig gevoel, enzovoorts) worden HVZ vaak pas later herkend. De klachten worden vaak gerelateerd aan emotionele en mentale stress. In Nederland leidt 21% van de mensen met een lage sociaaleconomische positie aan chronische stress, ten opzichte van 9% van de mensen met een hoge sociaaleconomische positie. Omdat stress ten eerste een risicofactor is voor HVZ en er ten tweede voor zorgt dat symptomen minder goed herkend worden, zijn vrouwen met een lage sociaaleconomische positie extra kwetsbaar voor late diagnose van HVZ.
Gera Nagelhout, projectleider
"De burgerwetenschappers en beroepswetenschappers vormen samen een gelijkwaardig projectteam en nemen ieder hun eigen ervaring en expertise mee."
Wat is het doel van het project?
Met dit onderzoek willen we HVZ bij vrouwen en mannen die moeite hebben met rondkomen voorkomen (primaire preventie) én vroegtijdig herkennen en behandelen en daarmee beperken van gevolgen (secundaire preventie).
Deze einddoelen willen we bereiken door nieuwe kennis over dit onderwerp op te doen en te verspreiden. Ons kennisdoel is om te begrijpen bij welke groepen moeite hebben met rondkomen leidt tot HVZ en hoe die relatie precies werkt, bijvoorbeeld via leefstijl, mentale gezondheid en omgevingskenmerken.
Hoe gaan we te werk?
De burgerwetenschappers en beroepswetenschappers vormen samen een gelijkwaardig projectteam en nemen ieder hun eigen ervaring en expertise mee. Beslissingen worden gezamenlijk gemaakt en iedere burgerwetenschapper bepaalt zelf hoe intensief en in welke fasen ze wel of niet meewerken. Zij worden hier ook op een passende manier voor vergoed.
Door middel van kwalitatief onderzoek worden ervaringen en (levens)verhalen verzameld in plaats van cijfers. We beginnen met 40 tot 60 levenslijn-interviews die grotendeels of helemaal uitgevoerd worden door burgerwetenschappers. Voorafgaand aan het interview vullen deelnemers een korte vragenlijst in waarmee we informatie verzamelen over de periode voor klachten of diagnose van HVZ. Hierbij krijgen burgerwetenschappers en geïnterviewden ook de kans om hun ervaringen te visualiseren door het maken van foto’s. Daarnaast doen we gedurende het hele project aan gezamenlijke literatuurstudie. Hiervoor komen we samen om publicaties te bespreken en kennis te delen en naar aanleiding van deze bijeenkomsten wordt een blog geschreven over inhoudelijke inzichten rondom de thema’s en/of ervaringen met burgerwetenschap. Na de afronding en analyses van de verzamelde data uit de levenslijn-interviews en foto’s, organiseren we creatieve werksessie waarin we (via design thinking) aanbevelingen voor de praktijk formuleren. Gedurende het hele onderzoek evalueren we de samenwerking tussen burgerwetenschappers en beroepswetenschappers en verbeteren we deze wanneer nodig.
Met de opgedane kennis stellen we concrete aanbevelingen op voor de praktijk. Deze aanbevelingen hebben als doel om:
- Mensen die moeite hebben met rondkomen te helpen om HVZ te voorkomen en eerder te herkennen.
- Professionals te leren om HVZ eerder te herkennen bij vrouwen en mannen die moeite hebben met rondkomen.
- Interventies gericht op het voorkomen van HVZ geschikter te maken voor mensen die moeite hebben met rondkomen. Onze verwachting is dat dit op de lange termijn leidt tot het kleiner worden van sociaaleconomische gezondheidsverschillen.
Met wie werken wij samen?
Het projectteam bestaat uit vier beroepsonderzoekers van Avans Hogeschool en de Universiteit Maastricht en negen burgeronderzoekers. Deze burgeronderzoekers hebben allemaal ervaring in moeite met rondkomen en hart- en vaatziekten. Daarnaast is er een begeleidingscommissie met experts op verschillende thema’s, zoals hart- en vaatziekten, burgerwetenschap, sociaal economische verschillen, preventie en verpleegkunde, en praktijkprofessionals en beleidsmakers.
