(t)huis van de toekomst

Het aantal mensen met dementie in Nederland groeit gestaag: van 310.000 nu naar ruim 500.000 in 2040. Daarbij woont 75% van de mensen met dementie thuis, wat een groot beroep doet op mantelzorgers. Deze trends, en het uitblijven van genezing, benadrukken de noodzaak om nu op zoek te gaan naar innovatieve oplossingen. Deze oplossingen moeten erop gericht zijn de kwaliteit van leven te verbeteren en zelfstandigheid te vergroten om zo de (ervaren) zorgbelasting van mantelzorgers en zorgprofessionals te verlichten.

Het doel van ons project (t)huis van de toekomst is het ontwerpen van een technologie waardoor mensen met dementie én hun mantelzorgers langer zelfstandig thuis kunnen wonen met behoud van eigen regie.

Ontwerpend onderzoek

Dit onderzoek is gebaseerd op een ontwerpgericht aanpak waarin we specifiek werken vanuit Design Thinking. Design Thinking is een mensgerichte, iteratieve (herhalend) en niet-lineaire werkwijze waarin het draait om het écht begrijpen van de behoeften van alle betrokkenen.

Het Design Thinking proces bestaat uit vijf fases:

• Inleven: Begrijpen van behoeften, wensen en uitdagingen van de doelgroep.
• Definiëren: Formuleren van probleem en probleemdefinitie.
• Ideeën: Ideeën bedenken om diverse oplossingen te verkennen.
• Maken: Tastbaar maken van geselecteerde ideeën in prototypes.
• Evalueren: Evalueren van de prototypes om feedback te verzamelen.

Het ontwerpproces stelt ons in staat om van perspectief te wisselen en met een open blik naar het vraagstuk te kijken. Wat is nu écht het probleem? Waarom willen mensen verandering? Door de vraag stap voor stap te ontrafelen, ontstaan er nieuwe inzichten en ruimte voor passende oplossingen.

Tijdens iedere fase van Design Thinking zetten we andere methodes en tools in die afgestemd zijn op hetgeen wat we willen ophalen. In de eerste fase van het onderzoek stond inleven in de doelgroep centraal om zo hun wensen en behoeften in kaart te brengen. Hiervoor gaven we twee methodes vorm:

In de ideeën en maak fase hebben we studenten van de opleiding Communicatie & Multimedia Design (hierna CMD) betrokken. Negentig eerstejaars CMD studenten gingen in projectgroepen van vijf studenten als co-onderzoekers binnen project aan de slag. Hun opdracht: een innovaties bedenken waardoor mensen met dementie langer zelfstandig thuis kunnen wonen. In zeven weken tijd hebben de studenten: zich ingeleefd in de doelgroep en oplossingsrichtingen bedacht om toe te werken naar een innovatie. Alle ontworpen innovaties zijn door de studenten tentoongesteld tijdens de eindexpo.

Op basis van de oplossingsrichtingen van de studenten zijn evaluaties (evaluatiefase) uitgevoerd om feedback op te halen bij alle stakeholders. Door deze evaluaties konden we verder sturing geven aan ons onderzoek om verder te gaan in een specifieke richting. Daarbij hoopten we ook dat we deelnemers wat konden bijbrengen. Enkele quotes van professionals waren:

• “Belangrijk tip meegenomen om met de doelgroep te praten”
• “Deze werkwijze ook bij hogescholen in onze regio promoten”

Het is mooi om te zien hoe onze aanpak andere inspireert en aanzet om deze aanpak breder uit te dragen.

Dementiepanel

Vier keer per jaar wordt er een dementiepanel georganiseerd bij Avans Hogeschool om studenten van diverse opleidingen kennis te laten maken met mensen met dementie, mantelzorgers en zorgprofessionals. Een diverse groep mensen met dementie, mantelzorgers en zorgprofessionals worden uitgenodigd. Het aantal mensen dat per bijeenkomst aanwezig is wisselend. Afhankelijk van beschikbaarheid en gezondheid bepaalt iedereen of ze aanwezig willen en kunnen zijn

We zijn bij mantelzorgers en mensen met dementie thuis op de koffie geweest. Om te zien hoe zij hun leven inrichten, waar ze tegenaan lopen en wat hun wensen zijn. Het werden intieme ontmoetingen met ruimte voor hun levensverhalen. We kregen een inkijkje in hun levens en de bezoeken brachten ons veel meer dan alleen onderzoeksinzichten. De relatie met de mensen met dementie en mantelzorgers heeft altijd boven de uitkomsten van het onderzoek gestaan.

Daarnaast was ook de betrokkenheid van de Communicatie & Multimedia Design studenten bij het dementiepanel ontzettend bijzonder. Tien studenten mochten bij het dementiepanel aansluiten en mochten dit ook zo vormgeven dat zij relevante input konden ophalen. Hun betrokkenheid en professionaliteit maakten indruk op ons en op de panelleden die zichtbaar genoten die middag. Als we na afloop horen dat twee studenten zich hebben aangemeld om vrijwilligerswerk te gaan doen bij een woonzorgcentrum voor mensen met dementie, voelt dat voor ons als een kers op de taart. Het laat zien wat een middag als deze kan betekenen. Niet alleen voor de deelnemers, maar ook voor de studenten zelf. In korte tijd is er verbinding ontstaan en dat is precies waar we het voor doen.

We leren hoe mensen met dementie en mantelzorgers betrokken kunnen worden in onderzoek. Door middel van vormgegeven methodes wordt op een participatieve manier informatie opgehaald. Daarbij leren we ook wat de wensen en behoeften zijn van mensen met dementie en mantelzorgers in de thuissituatie.

Aan het einde van dit project (december 2025) wordt een eerste ontwerp (proof-of-concept) voor een technologische innovatie opgeleverd. De innovatie sluit aan op de wensen en behoeften die zijn opgehaald bij de mensen met dementie en mantelzorgers die hebben deelgenomen aan ons onderzoek.

Dit onderzoek is ontvangt subsidie van en is onderdeel van Werkplaats Sociaal Domein Noord Brabant Avans – Ouderen. De onderzoekers werken samen mét mensen met dementie, mantelzorgers, en professionals uit de zorg en Urban Living Lab Breda – Het Zelfbewuste Huis.