Virtual reality (VR) in het jongerenwerk

In 2021 startte zorg- en welzijnsorganisatie Surplus met de inzet van virtual reality (VR) als vermaak voor jongeren. Dit leidde tot een toename van het aantal jongeren dat deelneemt aan de inloopsessies in lokale jeugdcentra, waaronder jongeren die voorheen voornamelijk hun tijd doorbrachten op straat. Zo ontstond bij Surplus het idee om VR methodisch in te zetten, om zo gerichtere (psychosociale) steun te bieden aan jongeren. Emilie de Gruijter, student aan de opleiding Mens & Techniek van Avans Hogeschool, voerde een participatief ontwerponderzoek uit als onderdeel van haar afstudeerstage. Met als gevolg de totstandkoming van de vormgeving van methodische inzet van VR in het jongerenwerk door middel van twee bestaande VR games: ‘Keep Talking & Nobody Explodes’ en ‘Wander’.

In de VR game ‘Keep Talking & Nobody Explodes’ leren jongeren samen te werken met als doel het onschadelijk maken van een bomkoffer. Dit zorgt voor een stressvolle situatie, waardoor jongerenwerkers zien hoe de jongeren onder druk reageren en communiceren. Met behulp van de VR tool kunnen de jongerenwerkers in gesprek over het gedrag wat zij zien. De VR tool bestaat uit werkbladen, emotiekaartjes, skill badges, tipkaartjes, schaalmetingen en kaartjes om een ontwikkelvraag te formuleren. Ook is er een instructievideo voor de jongerenwerkers. Nu de VR tool een tijdje wordt ingezet is het tijd voor de volgende fase: een procesevaluatie die uitwijst of de VR tool op de juiste manier ingezet wordt en hoe jongeren en jongerenwerkers de tool ervaren.

Het doel van het project is het uitvoeren van een procesevaluatie van de VR tool passend bij de VR game ‘Keep Talking & Nobody Explodes’. De onderzoekers brengen in kaart wat er goed en (nog) minder goed gaat bij het gebruik van de VR tool bij zorg- en welzijnsorganisatie Surplus.

• Wordt de VR tool gebruikt zoals beoogd?
• Onder welke randvoorwaarden kan de VR tool gebruikt worden?
• Hoe wordt de tool ervaren door jongerenwerkers en jongeren?
• Kan de inzet van de VR tool bijdragen aan het versoepelen of verminderen van doorverwijzing naar specialistische jeugdhulp?

De resultaten van de procesevaluatie helpen om de effectiviteit van de VR-tool beter te onderbouwen. Daarnaast vormen de bevindingen een waardevolle basis voor verdere verbetering van de tool, voordat wordt onderzocht of deze daadwerkelijk het gewenste effect heeft op jongeren (effectevaluatie).

Het doel is om in januari 2026 een rapportage voor Surplus op te leveren met aanbevelingen rondom het gebruik van de VR tool in het jongerenwerk.

Tussen januari 2025 en januari 2026 wordt een mixed-methods procesevaluatie uitgevoerd van de VR tool, met als doel het bevorderen van het methodisch inzetten van de VR tool door jongerenwerkers. Om de onderzoeksvragen te beantwoorden maken de onderzoekers gebruik van verschillende kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden, zoals focusgroepen, interviews en schaalmetingen.

De onderzoeksgroep bestaat uit jongerenwerkers die binnen Surplus werken met de ‘Keep Talking & Nobody Explodes’ tool, jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 18 jaar die starten met een individueel begeleidingstraject en twee werkveldpartners: WIJS! en Centrum Jeugd en Gezin (CJG) Breda. De werkveldpartners werken niet met de VR tool, maar worden betrokken in de beoordeling van de output die wordt verzameld met een ‘Keep Talking & Nobody Explodes’-traject. Is alle essentiële informatie aanwezig en kan het de kennismaking met jongeren bij een verwijzende partij versimpelen?

Het project wordt uitgevoerd door onderzoekers van het lectoraat Participatieve Innovatie in het Jeugdlandschap, onderdeel van Centre of Expertise Perspectief in Gezondheid. De onderzoekers werken samen met verschillende werkveldpartners, waaronder Surplus, WIJS! en Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Breda. Surplus faciliteert personele inzet binnen het onderzoek en stelt VR brillen beschikbaar voor jongerenwerkers. Het onderzoek wordt uitgevoerd in Breda.