Een vinger achter illegale dumpingen van drugsafval

Nederland heeft bovengemiddeld veel last van illegale dumpingen van afval dat afkomstig is uit de synthese van verdovende middelen. Dat noemen we ook wel drugsafval. Waar Nederland een hotspot binnen Europa is, zijn de zuidelijke provincie dit binnen Nederland. Vrijwel wekelijks worden hier nieuwe dumpingen aangetroffen. Ondanks dat het een groot probleem is, wordt er weinig sporenonderzoek gedaan op de dumplocaties, beperking van milieuschade en opruiming hebben op dit moment prioriteit.

Door de illegale praktijk van het dumpen van drugsafval bestaan ernstige risico’s voor:

• Volksgezondheid: enerzijds door de negatieve gezondheidseffecten door gebruik van de geproduceerde drugs, anderzijds doordat mensen worden blootgesteld aan gevaarlijke chemicaliën die in de omgeving – soms zelfs in woonwijken en in de buurt van scholen – worden achter
• Natuur en Milieu: de chemicaliën die bij de synthese gebruikt zijn worden vaak gedumpt in natuurgebieden vanwege de relatief kleine ontdekkingskans tijdens de dumping.
• Ondermijning maatschappelijk vertrouwen rechtsorde: veiligheid is één van de basisbehoeften van de mens. Het is belangrijk dat criminaliteit geloofwaardig en doeltreffend wordt aangepakt – misdaad mag niet lonen! De maatschappij moet daarom overtuigd zijn dat criminelen niet ongehinderd hun gang kunnen gaan.

Ondanks deze risico’s wordt er nauwelijks sporenonderzoek gedaan op de plaats delict op de getroffen vaten. Het (laten) afvoeren en verwerken van de vaten is tot nu toe de enige actie. Daarmee gaat waardevolle informatie verloren.

In het project ‘Een vinger achter illegale dumpingen van drugsafval’ willen de onderzoekers, in nauwe samenwerking met de projectpartners, innovatieve methoden voor sporenanalyse op drugsdumpingvaten ontwikkelen. De onderzoekers streven naar de creatie van een nieuwe dataverwerkingsmethode die strategische besluitvorming bij provincie en OM ondersteunt.

Moderne (analyse)technieken dragen bij aan het identificeren en ontsluiten van nieuwe sporen op drugsafval-dumpsites. Interpretatie van deze data leidt tot forensische intelligence voor besluitvorming en beleid. Deze forensische intelligence bedient alle publieke partijen die betrokken zijn bij het beoordelen, opruimen en bestrijden van de dumpsites.

In het onderzoek voeren de onderzoekers een onderzoeksplan uit met participatieve inzet van de projectpartners, zodat aan het eind van het project een nieuw werkproces ‘gegroeid’ is waarin alle belangen van de partners meegenomen zijn.

De onderzoekers werken in drie fasen:

Fase 1. Analyse van de huidige aanpak

In vergelijking met landen om ons heen, komt het dumpen van drugsafval in Nederland bijzonder veel voor. Acties bij aangetroffen dumpsites zijn nu vooral gericht op het voorkomen van (verdere) milieuschade en het snel opruimen van de verontreiniging.

Er wordt op dit moment weinig geïnvesteerd in sporenonderzoek en het opsporen van overtreders heeft daardoor een lage slagingskans. Tekort aan capaciteit is een veelgehoorde reden, met als het ontbreken van een duidelijk werkproces.

• Welke sporen moeten er veiliggesteld worden en hoe moet dat gebeuren?
• Voor welke vervolgonderzoeken of bewijsvoering zijn deze sporen dan bedoeld?

Ook vanuit kostenoogpunt is een betere opsporing belangrijk. Nu zijn de kosten van het opruimen voor het openbaar bestuur, omdat de overtreder onbekend is. Deze kosten lopen vaak snel op, zeker wanneer er sprake is van lekkage of directe lozing op bodem- of oppervlaktewater.

Fase 2. Projectduur

Aanpak dumpsites voor sporenanalyse en ontwikkeling forensische intelligence

Vanuit de politie en provincie vindt, onder andere via de milieudienst, aansturing op monstername plaats.

• Het lectoraat Analysetechnieken in de Life Sciences onderzoekt met behulp van innovatieve analysemethoden – in samenwerking met politie, Universiteit van Amsterdam en Nederlands Forensisch Instituut (NFI) – waar waardevolle sporen ontsloten kunnen worden.
• Het lectoraat Ondermijning van Centre of Expertise Veiligheid & Veerkracht vertaalt de criminologische potentie van de informatie naar een voor het Openbaar Ministerie bruikbare vorm.

Fase 3. Implementatie van sporenanalyse van dumpsite

Na afloop van het project is de nieuwe wijze van sporenanalyse mét ontwikkeling van forensische intelligence overgedragen aan de verantwoordelijke instanties.

Ten opzichte van de huidige situatie kunnen in deze fase monsters genomen worden welke via de ontwikkelde procedures in het lab van de politie of NFI geanalyseerd worden. De verkregen informatie kan door het Openbaar Ministerie gebruikt worden als zaakbewijs of forensische intelligence om tot effectieve opsporing en vervolging over te gaan. Doordat de dader vaker bekend is, kan de provincie de gemaakte kosten vaker verhalen.

Met computatieve massaspectrometrie lossen we de structuren van onbekende stoffen op.

In het project ‘Een vinger achter illegale dumpingen van drugsafval’ werkt het lectoraat Analysetechnieken in de Life Sciences van Centre of Expertise Perspectief in Gezondheid samen met het lectoraat Ondermijning van Centre of Expertise Veiligheid & Veerkracht, beiden onderdeel van Avans Hogeschool. Maatschappelijke partners zijn de provincie Noord-Brabant, omgevingsdiensten, openbaar ministerie, de politie, het NFI en de Universiteit van Amsterdam.

Het project wordt gesubsidieerd door SIA RAAK-publiek.