Onze toekomst, onze technologie

De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) heeft een enorme impact op het leven van jongeren. Denk aan de algoritmes op sociale media, tools als ChatGPT en gepersonaliseerd onderwijs. Hoewel AI een steeds groter deel van hun leefwereld uitmaakt, weten we nog weinig over hoe jongeren hier zelf over denken. Bestaande onderzoeksmethoden sluiten vaak niet goed aan, met ontoegankelijke taal en een gebrek aan effectieve manieren om hun input te verzamelen. We zien het als onze taak om jongeren voor te bereiden op deze toekomst. Dit doen we in dit project door jongeren actief te betrekken bij de dialoog over AI.

Ons belangrijkste doel is het ontwikkelen van een werkwijze waarmee we jongeren bewust maken van de invloed van AI op hun leven en hen betrekken bij de ontwikkeling ervan. We testen welke methoden werken en analyseren welke waarden en overwegingen jongeren inbrengen. Door hun kennis en kritische denkvaardigheden te versterken, investeren we in hun digitaal burgerschap.

Het onderzoek is verdeeld in drie overlappende fases: voorbereiding, uitvoering en analyse. Onze aanpak vertaalt de complexe en abstracte ELSA-methode (Ethical, Legal, Societal Aspects of AI) naar praktische en interactieve werkvormen die aansluiten bij de belevingswereld van jongeren. Het onderzoeksteam van Avans Hogeschool is verantwoordelijk voor de wetenschappelijke opzet en analyse. De jongerenwerkers van Surplus en professionals van Sterk Huis spelen een cruciale rol bij de uitvoering en het creëren van een veilige omgeving.

Dit project is een coproductie van het Centre of Expertise Perspectief in Gezondheid (penvoerder) en Veiligheid en Veerkracht. Onze belangrijkste partners in het werkveld zijn Surplus Welzijn en de Gemeente Breda, via het project Bredata. We werken ook samen met Sterk Huis waarbij we in gesprek gaan met jongeren van de jongerenraad over de inzet van AI.

Dit project is uniek omdat we participatief werken: we praten niet over jongeren, maar mét hen. De kern is om een wetenschappelijke methode aan te passen aan hun leefwereld en communicatiestijl. Dit maakt het een belangrijke innovatie. Omdat het een proeftuin is, leren we continu en passen we onze aanpak aan. De kennis en methoden die we ontwikkelen hebben de potentie om breder te worden ingezet. Deze inzichten vormen de basis voor toekomstig onderzoek en de methoden kunnen worden overgedragen aan andere gemeenten en jeugdorganisaties.

We vullen een kennishiaat. Er ontbreekt inzicht in hoe we de nieuwe generatie effectief kunnen betrekken bij de ontwikkeling van technologie. Hoewel jongeren al volop deelnemen aan de digitale wereld, ontbreken de juiste methoden om met hen in gesprek te gaan over ethische dilemma’s zoals privacy en bias in algoritmes. Met dit project ontwikkelen we een werkwijze die de stem van jongeren hoorbaar maakt, zodat we verantwoorde keuzes kunnen maken bij de inzet van AI.

We streven naar een zo divers mogelijke groep, met verschillende achtergronden en perspectieven. Maar met name jongeren in de leeftijd tussen de 12 en 21 jaar.

We leveren twee hoofdresultaten op: een uitgebreide beschrijving van de werkwijze en een rapport met de bevindingen over de waarden en overwegingen die jongeren inbrengen. De inzichten en werkvormen die we samen met Surplus ontwikkelen worden online gedeeld via de websites van Surplus en Bredata, zodat ze duurzaam en toegankelijk blijven.

We doen niet alleen inhoudelijke kennis op over de perceptie van jongeren over AI, maar leren ook over het proces zelf: de effectiviteit van de werkvormen en de succesfactoren van deze gesprekken met jongeren. De lessen die we hieruit trekken over het betrekken van jongeren bij complexe thema’s zijn van grote waarde voor toekomstige projecten en voor professionals in het jeugddomein in heel Nederland. De inzichten en methoden leggen een basis voor verder onderzoek en versterken het digitaal burgerschap van jongeren.